Aziz Stepanos Manastırı

Gezi yazılarından ilki olarak İran’ın kuzeybatısında bulunan Culfa şehri yakınlarındaki Aziz Stepanos Manastırı’yla başlayacağız. Aras Nehri vadisinde bulunan ve 2017 yılı şubat ayında ziyaret ettiğimiz manastır, İran’ın Doğu Azerbaycan bölgesinin önemli yapılarından. Manastır, şehir merkezine uzak olduğundan ulaşım için Tebriz’den taksi tutmak en olası çözüm.

Ermeni manastırının mevcut yapılarının hangi yılda inşa edildiği net olmasa da, ilk yapıların 7.yüzyılda inşa edildiği ve manastırın 10. yüzyılda genişletildiği söylenmektedir. Bölgeye has özellikteki malzemenin kesme taş olarak kullanılarak örülmesi ve bezenmesiyle oluşturulan mimari yapıların taş işçiliği görülmeye değer. Manastırın bulunduğu coğrafyadaki hava koşullarının sert olmasından, yapı malzemesi olan taşların zorlu iklim koşullarına dayanıklı olduğu anlaşılmaktadır.

Manastır, dağlık bir arazide yer aldığından, içerideki yapıları çevreleyen sur duvarları ile adeta bir kale gibi güvenli bir yapılar bütünü olarak inşa edilmiştir. Üstteki fotoğrafta, yedi adet burcu bulunan dış surların önündeki yapı ana girişi görülmektedir.

Ziyaret ettiğimizde, ana yapı içerisinde devam eden restorasyon uygulamaları için kurulmuş bir iş iskelesi bulunuyordu. İskele, yapı kubbesine ve pandantiflerde yer alan kalem işlerine müdahale etme imkanı sunuyor. Gezimiz sırasında İran’da rastladığımız, devam eden ve tamamlanan restorasyon uygulamalarının çokça bulunması, ülkenin genel olarak tarihi yapılarının korunmasına önem verdiğini gösteriyor.

Manastırın giriş kapısının el işçiliği ile yapılmış, kabaralı kündekari bir ahşap kapı olduğu görülüyor.  Yer yer boya katmanlarının bozulma durumundan dolayı renk farklılıkları mevcut olan kapı, yapının değerli ögelerinden bir tanesi. Restorasyon uygulamasında fotoğrafın sol üst köşesinde görüldüğü gibi, bozulmuş durumdaki ahşap birkaç parçanın yenilenmiş olduğu da anlaşılmaktadır.